Retinopatia cukrzycowa

Retinopatia cukrzycowa (czyli zmiany cukrzycowe dna oka wynikające z uszkodzenia małych naczyń krwionośnych) to jedno z najczęstszych powikłań cukrzycy. Stopień nasilenia i zaawansowania zmian na dnie oka zależy od czasu trwania choroby oraz wyrównania poziomu glukozy we krwi. Do tego dochodzi jeszcze właściwa kontrola ciśnienia tętniczego oraz poziomu lipidów. Istotną rolę prewencyjną przypisuje się także zaprzestaniu palenia papierosów.

W początkowym okresie rozwoju retinopatii chora na cukrzycę osoba nie zgłasza żadnych dolegliwości. W stadiach bardziej zaawansowanych chorzy sygnalizują pogorszenie ostrości wzroku, pływające „męty” lub czarne plamki w polu widzenia, a także problemy z czytaniem oraz krzywienie się linii. Zdarza się również nagła, bezbolesna utrata widzenia (na skutek wylewu krwi do komory szklistej oka lub trakcyjnego odwarstwienia siatkówki).

Znaczenie profilaktyki

Dlatego tak ważne są wizyty kontrolne, nawet jeśli cukrzyk nie sygnalizuje żadnych okulistycznych problemów. Według badań około 50% pacjentów z cukrzycą zgłasza się do okulisty za późno. Każda osoba chorująca na cukrzycę powinna mieć przeprowadzone badanie okulistyczne raz w roku, a po stwierdzeniu retinopatii – raz na pół roku albo częściej – jest to ustalane indywidualnie dla każdej osoby w porozumieniu z lekarzem okulistą.

Badania okulistyczne w cukrzycy

1. Badanie ostrości wzroku do dali i bliży.
2. Badanie tonometrii, czyli pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego.
3. Badanie przedniego i tylnego odcinka gałki ocznej w lampie szczelinowej po uprzednim podaniu kropli rozszerzających źrenice – w trakcie badania okulistycznego lekarz oceni przednią część gałki ocznej, soczewkę, ciało szkliste i dno oka. W przebiegu cukrzycy szybciej i wcześniej rozwija się zaćma oraz powstają patologiczne zmiany na dnie oka, wskazujące na stopień zaawansowania choroby.
4. OCT plamki żółtej lub angio-OCT – optyczna koherentna tomografia (ang. optical coherence tomography), wykorzystywana w diagnostyce i monitorowaniu leczenia cukrzycowego obrzęku plamki żółtej. Jest podstawowym badaniem, niezbędnym do podjęcia decyzji o leczeniu. Badanie to, oprócz umożliwienia oceny grubości centralnej siatkówki, pozwala na wykrycie ewentualnych trakcji szklistkowo-siatkówkowych, które mogą stanowić wskazanie do przeprowadzenia leczenia chirurgicznego, czyli tzw. witrektomii.
5. Angiografia Fluoresceinowa (AF) – badanie to pozwala wskazać czy występuje niedokrwienie siatkówki w przebiegu cukrzycy. Wykonywane w trakcie badania zdjęcia obwodu siatkówki również pozwalają bowiem wykryć rozwiniętą lub zagrażającą retinopatię cukrzycową. Na podstawie badania AF lekarz określa, który obszar siatkówki wymaga leczenia Fotokoagulacją. Obecnie alternatywą jest badanie bez użycia kontrastu – angio-OCT, jednak pozwala ono na mniej dokładną ocenę, ograniczoną tylko do tylnego bieguna dna oka.
6. USG gałki ocznej – konieczne do wykonania w przypadku wylewów krwi do komory ciała szklistego w przebiegu cukrzycy, diagnostyki odwarstwień siatkówki.

Leczenie okulistyczne powikłań cukrzycy

Leczenie powikłań ocznych cukrzycy jest trudne i wymaga zaangażowania nie tylko pacjenta i okulisty, ale również wielu innych specjalistów. Podstawę stanowi poprawa ogólnych parametrów, takich jak glikemia, ciśnienie tętnicze krwi, cholesterol i lipidy, parametry nerkowe czy indeks BMI.

Wśród wykorzystywanych metod leczenia retinopatii cukrzycowej wyróżniamy:

1. fotokoagulację laserową (FKL) siatkówki,
2. powtarzane wstrzyknięcia doszklistkowo leków anty-VEGF (Eylea, Lucentis, Avastin),
3. doszklistkowe podanie sterydów,
4. witrektomia.

Jeśli w trakcie wizyty, po wykonaniu badań dodatkowych, lekarz stwierdza cechy retinopatii cukrzycowej, to ustala z pacjentem indywidualny plan postępowania: od obserwacji stwierdzonych zmian siatkówki oka na kolejnych wizytach, przez konieczność wykonania laseroterapii (laseroterapia grid, ogniskowa, panfotokoagulacja siatkówki oraz fotokoagulacja plamki laserem żółtym Pascal), kwalifikację do leczenia iniekcjami preparatów anty-VEGF (Lucentis, Eylea lub Avastin) podawanymi do komory ciała szklistego czy też koniecznością przeprowadzenia zabiegu operacyjnego (zabiegi witrektomii w przypadku zaawansowanych zmian). Czasami łączy się ww. procedury w celu optymalizacji leczenia i zapewnienia pacjentowi najlepszych efektów.

W klinice LENS pacjentom z powikłaniami ocznymi cukrzycy zapewniona jest całościowa, kompleksowa opieka – zarówno na etapie diagnostyki, jak leczenia (w każdym stadium choroby) powikłań ocznych cukrzycy.